Ο ελληνισμός τις αρχές του 19ου αιώνα οραματίστηκε την απελευθέρωσή του από την οθωμανική σκλαβιά. Μια σκλαβιά που κράτησε τον ελληνισμό επί τέσσερις αιώνες στο σκοτάδι. Το όραμα της Ελευθερίας ήταν η κινητήρια δύναμη που ώθησε τον ελληνισμό στον εθνικοαπελευθερωτικό του αγώνα. Το όραμα της Ελευθερίας ήταν η κινητήρια δύναμη που έδωσε τη δυνατότητα σε μια χούφτα στην πλειοψηφία τους αγράμματους Έλληνες να τα βάλουν με μια αυτοκρατορία και όχι απλά να νικήσουν, αλλά να γράψουν μια αξεπέραστη σελίδα ανδρείας και αυταπάρνησης, που υπήρξε παράδειγμα για τα άλλα υπόδουλα έθνη στον οθωμανικό ζυγό..
Μετά την ίδρυση του ελλαδικού κράτους, στου οποίου την επικράτεια ζούσε μόνο ένα μικρό μέρος του ελληνισμού, το όραμα της ελληνικής παιδείας και της εθνικής συνείδησης ήταν η κινητήρια δύναμη που οδήγησε σε μια αξιοζήλευτη πνευματική και εκπαιδευτική άνθηση όχι μόνο τους Έλληνες της Ελλάδας, αλλά και τον απανταχού ελληνισμό. Οι ανά τον κόσμο κοινότητες των Ελλήνων έχτισαν και λειτουργούσαν επί δεκαετίες με δικά τους μέσα χιλιάδες περίλαμπρα σχολεία, που πολλές φορές ήταν καλύτερα από αυτά του ελλαδικού κράτους. Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας και της Αργυρούπολης είναι τρανά παραδείγματα. Το όραμα αυτό οδήγησε στο θαύμα της αναγέννησης του νέου ελληνικού έθνους, το 19ο αιώνα.
Το επόμενο όραμα του ελληνισμού, συνέχεια του προηγούμενου, ήταν αυτό της εθνικής ολοκλήρωσης, το όραμα που σχηματοποίησε τη Μεγάλη Ιδέα, η οποία υπήρξε με τη σειρά της η κινητήρια δύναμη του έθνους, ενός έθνους που αγωνίστηκε σκληρά για να συμπεριληφθούν στην ελληνική επικράτεια η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Μακεδονία, η Θράκη, η Κρήτη και ο νησιωτικός χώρος του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους. Το όραμα της Μεγάλης Ιδέας τερματίστηκε άδοξα με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή των πληθυσμών, μέγιστο πλήγμα στην ιστορία του Ελληνισμού.
Σε αυτές τις κύριες φάσεις της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, το όραμα ήταν πάντα αυτό που συνέθετε την εθνική ιδεολογία που καθοδηγούσε και κινητοποιούσε ολόκληρο το έθνος, τις ελίτ, τις ανώτερες και τις μεσαίες κοινωνικές τάξεις τον απλό λαό και τον απανταχού ελληνισμό. Το όραμα ήταν πάντα αυτό που καθόριζε το εθνικό καθήκον και την κοινωνικοπολιτική ηθική του κάθε Έλληνα, που καθόριζε αν θέλετε τους γενικούς «κανόνες του παιχνιδιού» και στην ίδια την πολιτική. Το όραμα ήταν που καθόριζε σε μεγάλο βαθμό πολιτική ηθική, την ηθική της διαχείρισης του εθνικού πλούτου, ακόμα και την επιχειρηματική ηθική.
Το όραμα της Μεγάλης Ιδέας ενταφιάστηκε με την τραγική κατάληξη της μικρασιατικής εκστρατείας. Η Μικρασιατική Καταστροφή και η Ανταλλαγή των πληθυσμών, η μεγαλύτερη συμφορά στην ιστορία του ελληνισμού, προκάλεσε έναν ισχυρό κλονισμό κυρίως στο ελλαδικό κράτος και τις ελλαδικές ελίτ. Ως κύρια αιτία της τραγικής αυτής κατάληξης θεωρήθηκε η Μεγάλη Ιδέα και οι ιδεολογικοί της φορείς, που παρέσυραν τη χώρα και το έθνος σε αυτή τη μείζονα καταστροφή. Έκτοτε, οι λέξεις εθνικό όραμα και μεγάλη ιδέα «στοχοποιήθηκαν». Οι ελίτ, οι θεσμικοί και οι εξωθεσμικοί παράγοντες που επηρεάζουν την κατανομή και την άσκηση εξουσίας στην Ελλάδα, το ελληνικό «βαθύ» κράτος (αν μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τον συγκεκριμένο όρο), μετά από αυτήν την τραυματική εμπειρία, εκτός του ότι δαιμονοποίησαν τη Μεγάλη Ιδέα και οτιδήποτε μεγαλοϊδεατικό και οραματικό με την ευρεία έννοια, οριοθέτησαν τους ορίζοντες των Ελλήνων, περιορίζοντας ταυτόχρονα τα ίδια τα οράματά μας. Δηλαδή, ο ελληνισμός και η ίδια η Ελλάδα, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, κινήθηκε και δυστυχώς συνεχίζει να κινείται χωρίς όραμα, ένα όραμα προσαρμοσμένο στις σύγχρονες κοινωνικοπολιτικές και γεωπολιτικές συνθήκες που θα μπορούσε να επανακαθορίσει την εθνική ιδεολογία και την πορεία της χώρας και του έθνους τον 21ο αιώνα.
Αντίθετα, αυτό που καθόρισε την πορεία της χώρας όλες αυτές τις δεκαετίες, ήταν τα ‘οράματα' και οι ιδεολογίες άλλων (κομμουνισμός, σοσιαλισμός, ναζισμός, νεοφιλελευθερισμός κλπ) -που, όπως αποδείχτηκε, δεν είχαν και τα καλύτερα αποτελέσματα για τη χώρα. Την πορεία της χώρας καθόρισαν επίσης μερικές κρίσιμες επιλογές (συμμετοχή στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με την πλευρά των συμμάχων, συμμετοχή στο ΝΑΤΟ κλπ) που αναγκαστήκαμε να πάρουμε σε διάφορες φάσεις του 20ού αιώνα, επιλογές που καθόρισαν και συνεχίζουν να καθορίζουν την πορεία της χώρας και ολόκληρου του έθνους.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) το 1981, μια κορυφαία και καθοριστικής σημασίας επιλογή που αμφισβητήθηκε και πολεμήθηκε από ένα μέρος του πολιτικού κόσμου, ήταν η επιλογή που εκ των πραγμάτων άλλαξε τον ρου της νεώτερης ιστορίας της χώρας μας. Η επιλογή όμως αυτή δεν παρουσιάστηκε οραματικά στο λαό, ούτε έγινε ποτέ μέρος ενός εθνικού οράματος, αφού αυτό δεν υπήρχε. Η ΕΟΚ και αργότερα η Ε.Ε. παρουσιάστηκε ή εκλήφθηκε από το πολιτικό προσωπικό της Ελλάδας και από τους επιτήδειους, ως η χρυσή αγελάδα που γεννάει προγράμματα, προγράμματα που μοιράζονται ημέτεροι, χωρίς ποτέ να ελέγχεται αρμοδίως η αποτελεσματικότητά τους. Η ελληνική κοινωνία κομματικοποιήθηκε βάναυσα, εκμαυλίστηκε, επαναπαύθηκε και αρκέστηκε σε μια ευημερία κίβδηλη, που στηριζόταν στα προγράμματα και τα δανεικά λεφτά.
Το έλλειμμα του οράματος, ο λαϊκισμός, ο κομματισμός και ο «ευρωπαϊκός εκμαυλισμός» δεν επηρέασαν μόνο την πολιτική, επηρέασαν και τη δημόσια διοίκηση, την παιδεία, την επιχειρηματικότητα, τα ΜΜΕ, τελικά επηρέασαν την ίδια την ελληνική κοινωνία, με αποτέλεσμα να βυθιστεί η χώρα και η κοινωνία στο τέλμα, τη διαφθορά, την αναξιοκρατία, την αναξιοπιστία και την ανηθικότητα, για να έλθει τελικά σήμερα σε όλους μας ο «λογαριασμός»!
Τώρα, που δεν ηχούν απλά οι καμπάνες του κινδύνου, τώρα που η χώρα βρίσκεται στο χείλος της οικονομικής, αλλά και της ηθικής χρεωκοπίας, είναι ανάγκη να αποκτήσουμε και πάλι ένα εθνικό όραμα. Ένα όραμα που θα συνεγείρει τις δυνάμεις του έθνους, ένα όραμα που θα εξαλείψει επιτέλους τις ουλές του εθνικού διχασμού και του καταστροφικού εμφυλίου, ένα όραμα που θα αποβάλλει τον άθλιο κομματισμό και θα ενώσει ουσιαστικά τον ελληνισμό. Ένα όραμα θα αποτελέσει την καινούρια Μεγάλη Ιδέα του Γένους.
Και επειδή τα παθήματα και στην ιστορία πρέπει να μας γίνονται μαθήματα, η νέα Μεγάλη Ιδέα θα πρέπει γεννηθεί μέσα στην κοινωνία, από τον ίδιο τον ελληνικό λαό, ξεκινώντας με έναν απαράβατο όρο. Ότι δεν θα προκαλέσει πόνο και αίμα ούτε στον ελληνικό, ούτε σε κανέναν άλλο λαό της Οικουμένης και θα αγκαλιάζει τις πανανθρώπινες αξίες. Και για να γίνει αυτό, η νέα Μεγάλη Ιδέα θα πρέπει να κινηθεί στο πλαίσιο της Παιδείας, της Ιστορίας, του Πολιτισμού και του Οικουμενισμού, τομείς που απαξιώθηκαν και μας οδήγησαν στο εθνικό αδιέξοδο και το μαρασμό.
Σε μια στιγμή που το κύρος και η εικόνα της Ελλάδος πλήττονται βάναυσα διεθνώς, σε μια στιγμή που το ηθικό του λαού μας έχει καταβαραθρωθεί, αφού γίναμε περίγελως των πάντων, είναι καιρός να διεκδικήσουμε μερίδιο στο όραμα και το όνειρο. Το δικαιούμαστε. Το επιβάλλει η ιστορία και ο πολιτισμός μας. Ας δείξει και ας ανοίξει ο λαός μας τον δρόμο!
Tου Σάββα Καλεντερίδη,
Κύριο άρθρο στη μηνιαία εφημερίδα "ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΓΝΩΜΗ", φύλλο Δεκεμβρίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου