Χωρίς να αναλύσουμε ιδιαίτερα αυτές τις εκ διαμέτρου αντίθετες έννοιες, αφού είναι γνωστές τόσο θεωρητικά, όσο και εμπειρικά (ο αποπληθωρισμός κυρίως από τη μεγάλη ύφεση που ακολούθησε το χρηματιστηριακό κραχ του 1929 - πρόσφατα από την Ιαπωνία, αν και μάλλον στασιμοπληθωρισμός), θα αναφέρουμε απλά ότι, οποιαδήποτε αλυσιδωτή αντίδραση «πυροδοτηθεί» από την πρώτη ή την τελευταία, θα έχει απίστευτα μεγάλο αντίκτυπο στο οικονομικό περιβάλλον (εργασία, παραγωγή, επενδύσεις, δημόσιο κ.α.).
Σε γενικές γραμμές, ο αποπληθωρισμός χαρακτηρίζεται από τη μείωση των τιμών των προϊόντων «κάτω από τη βάση» (αρνητικός πληθωρισμός), ενώ ο πληθωρισμός από την αύξηση τους. Ο μεν πρώτος έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της «αξίας» όλων των περιουσιακών στοιχείων (assets deflation – μετοχές, ομόλογα, ακίνητα κλπ), με εξαίρεση τα χρήματα (μετρητά), η αγοραστική δύναμη των οποίων αυξάνεται συνεχώς, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει δυνατότητα σωστής «διαχείρισης» τους μέσω των επιτοκίων (εάν δεχτούμε ότι δεν είναι δυνατόν να καθιερωθούν αρνητικά επιτόκια). Με τις τιμές όλων των προϊόντων να ευρίσκονται σε διαρκή πτώση, οι επενδύσεις στην πραγματική οικονομία γίνονται ασύμφορες, οι παραγωγικές μονάδες χρεοκοπούν, η ζήτηση μειώνεται συνεχώς (αυξάνεται δυσανάλογα η αποταμίευση), εμφανίζονται στρατιές ανέργων κ.ο.κ.
Οι (απαισιόδοξοι) καταναλωτές, βλέποντας τα χρήματα τους να αποκτούν όλο και μεγαλύτερη αξία, σε συνάρτηση με τη δυσπιστία τους για το οικονομικό κλίμα (διαφθορά, κακές ειδήσεις κ.α.), προτιμούν να τα κρατούν ως έχουν (μετρητά), ελαχιστοποιώντας τις ανάγκες τους (κατανάλωση). Εκτός των άλλων, το δημόσιο χρέος αυξάνεται από όλες τις παραπάνω παρενέργειες, ιδιαίτερα από την αύξηση της αξίας των χρημάτων σε άμεση σχέση με τα μειωμένα έσοδα.
Ο πληθωρισμός, αντίθετα, αυξάνει σε τελική ανάλυση την αξία των περιουσιακών στοιχείων (assets inflation), μειώνει την αγοραστική αξία των χρημάτων, αποτελεί κίνητρο για επενδύσεις και λειτουργεί «τεχνητά» στη μείωση το δημοσίου χρέους. Ο υπερπληθωρισμός όμως αμβλύνει τις θετικές επιπτώσεις, δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα, αφ’ ενός μεν στους μισθωτούς-καταναλωτές, οι οποίοι βλέπουν το εισόδημα τους να εξαφανίζεται, αφ’ ετέρου σε όλους τους υπόλοιπους, αφού η ζήτηση μειώνεται ξανά, λόγω της αδυναμίας των καταναλωτών να διαθέσουν χρήματα ακόμη και για την κάλυψη των πλέον απαραίτητων αναγκών τους.
Επομένως, η οποιαδήποτε απόφαση σε σχέση με τη διαχείριση των οικονομικών, είτε από τα κράτη, είτε από τους ιδιώτες (επιχειρηματίες, επενδυτές και καταναλωτές), ευρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το τι τελικά θα ακολουθήσει.
Ακριβώς για το λόγο αυτό, οι μέθοδοι διαχείρισης της σημερινής κρίσης τόσο από τα κράτη, όσο και από τους επενδυτές, είναι εντελώς διαφορετικοί. Οι Η.Π.Α. προφανώς θεωρούν μεγαλύτερο τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού και γι αυτό «μηδενίζουν» τα επιτόκια, «τυπώνουν» χρήματα ή προσπαθούν να διατηρήσουν πάση θυσία «εν ζωή» μη βιώσιμες επιχειρήσεις. Η Ε.Ε. δεν φαίνεται να έχει απαντήσει ακόμη στο ερώτημα, με τις χώρες που την αποτελούν να εφαρμόζουν διαφορετικές πολιτικές «διαχείρισης» της κρίσης, με συχνές αλλαγές «πλεύσης» (Γερμανία: Κατ’ αρχήν «Ο καθένας μόνος του» και σήμερα, αξιολογώντας το μέγεθος του προβλήματος των Η.Π.Α. και το αντίκτυπο στις εξαγωγές της, προτείνει «βοήθεια από όλους στην ενίσχυση των χωρών της πρώην Ανατολικής Ευρώπης» - ενίσχυση των «πελατών» της δηλαδή).
Άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Σουηδία, επιλέγουν τη μέση οδό, προετοιμαζόμενες για (αποπληθωριστική ή μη) σημαντική ανεργία και σώζοντας μόνο επιλεκτικά επιχειρήσεις (όχι στην Saab – 15.000 άνεργοι και ναι στην Canergie), ενώ η Αυστραλία φαίνεται να κατευθύνεται στον προστατευτισμό, κλείνοντας μεταξύ άλλων τα σύνορα της σε νέους μετανάστες.
Όλοι όσοι λοιπόν έχουν άποψη (γνώση φυσικά δεν υπάρχει – ο Πλάτωνας είπε ότι η γνώση εξαρτάται από το αντικείμενο και για ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο αντικείμενο δεν μπορεί να υπάρξει γνώση) και δίνουν συμβουλές αυτήν την πρωτόγνωρα παγκοσμιοποιημένη εποχή, ιδιαίτερα οι μη επαγγελματίες οικονομικοί ή χρηματιστηριακοί «σχολιαστές» (όχι αυτοί των ΜΜΕ, οι οποίοι προφανώς είναι υποχρεωμένοι να κάνουν τη δουλειά τους, γράφοντας δυστυχώς καθημερινά), θεωρούμε ότι ως συνήθως συμπεριφέρονται σαν προφήτες, αφού κανένας στον κόσμο δεν είναι σε θέση να προβλέψει την κατεύθυνση τόσο της παγκόσμιας οικονομίας, όσο και των επί μέρους εθνικών οικονομιών (δεν είναι σε καμία περίπτωση όλες οι ίδιες, ούτε «ψυχολογικά», αλλά ούτε και «τεχνοκρατικά», πολιτισμικά ή αντικειμενικά).
Βασίλης Βιλιάρδος (25.02.09)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου