Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2009

Η Γεωργία, η Ουκρανία και η στρατηγική του Πούτιν

Γράφει ο Βασίλης Μαρκεζίνης
αναδημοσίευση από το
BHMA 10-2-2009

Η Ρωσία, όπως εξήγησα σε δύο εκτενή άρθρα μου στο «Βήμα», ανέκαθεν κατατρύχεται από το σύνδρομο της περικύκλωσης. Αυτό προσπάθησαν να επιτύχουν επί οκτώ χρόνια ο Τσένι και ο Μπους και, επιπλέον, αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο άσκησαν πιέσεις προκειμένου η Γεωργία και η Ουκρανία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Από την πλευρά του, ο κ. Πούτιν, με μελετημένες κινήσεις στο παρασκήνιο, φρόντισε να υποσκάψει τις αμερικανικές προσπάθειες. Καταρχάς, έσπευσε να επωφεληθεί της ασύνετης ενέργειας του κ. Σαακασβίλι στη Νότια Οσετία. Μέσα σε βραχύτατο χρονικό διάστημα κατάφερε να στρέψει την κατάσταση στη Γεωργία προς δικό του όφελος, εκμηδένισε τις πιθανότητες της χώρας να ενταχθεί στην Ευρώπη, περιόρισε τη δυνατότητά της να βοηθήσει στον μελλοντικό πετρελαϊκό ανεφοδιασμό του Αφγανιστάν και, τέλος, έστειλε στην ευρύτερη περιοχή το σαφέστατο μήνυμα ότι η Ρωσία είχε και πάλι αναλάβει τα ηνία. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί, ιδίως δε οι αυτάρεσκοι υπουργοί Εξωτερικών, προέβησαν σε μια σειρά από απειλές κενές περιεχομένου. Ο κ. Σαρκοζί πραγματοποίησε τα προσφιλή του ταξίδια και ο κ. Πούτιν άφησε τον πρόεδρό του να διεκπεραιώσει τις σχετικές συζητήσεις. Πέντε μήνες αργότερα όλες αυτές οι συζητήσεις έχουν πια ξεχαστεί. Κανείς δεν αμφιβάλλει όμως ότι την παρτίδα την κέρδισε ο κ. Πούτιν. Οπως δείχνει η ιστορία, υπάρχουν δύο ειδών ηγέτες: εκείνοι που μιλούν και εκείνοι που δρουν και κερδίζουν.

Ακολούθησε η Ουκρανία. Για δεύτερη φορά από το 2006, η τροφοδότηση της χώρας με φυσικό αέριο διακόπηκε με το αιτιολογικό ότι οι Ουκρανοί χρωστούσαν χρήματα στους Ρώσους. Πράγματι χρωστούσαν και, μάλιστα, ήθελαν να συνεχίσουν να παίρνουν φυσικό αέριο με λιγότερα από 179 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα, και όχι στην τιμή της αγοράς, που υπερέβαινε τα 450 δολάρια. Από τη σκοπιά της Ρωσίας, δεν ήταν δυνατόν οι Ουκρανοί να αναμένουν κάτι τέτοιο, τη στιγμή που ήθελαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ και είχαν φτάσει ακόμη και να απειλήσουν τους Ρώσους ότι θα τους αποστερούσαν από τη ναυτική τους βάση στη Μαύρη Θάλασσα.

Οι πολιτικοί εγκαταλείφθηκαν και πάλι σε ακατάσχετες φλυαρίες. Εγινε λόγος για «δημόσιες διασκέψεις»- η ΕΕ ποτέ δεν φείδεται χρημάτων για δαπανηρές διοργανώσεις αυτού του είδους - και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απείλησε με προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Ο κ. Πούτιν σιώπησε, ενώ και ο κ. Μεντβέντεφ εμφανίστηκε αρ

κετά λακωνικός. Οι Ρώσοι άφησαν τις περισσότερες σχετικές συζητήσεις στην ευθύνη των ανώτερων στελεχών της Gazprom.

Επί τρεις εβδομάδες τίποτε ουσιαστικό δεν συνέβη, αν και οι αερολογίες έδιναν και έπαιρναν στα ρεπορτάζ των εφημερίδων. Ο κ. Πούτιν κινήθηκε εκτός προσκηνίου. Επισκέφθηκε επί διήμερο την κυρία Μέρκελ και, επιστρέφοντας στη Ρωσία, συναντήθηκε με την ευπαρουσίαστη Γιούλια Τιμοσένκο. Υπογράφηκε συμφωνία. Η Ουκρανία επρόκειτο και πάλι να πάρει το φυσικό αέριο στη χαμηλότερη τιμή που επιθυμούσε, με την Gazprom, μάλιστα, να αφήνει να εννοηθεί πως θα προσέφερε τη βοήθειά της εάν η Ουκρανία αδυνατούσε να πληρώσει σύντομα τα χρέη της. Οι κκ. Σαρκοζί και Μπαρόζο στάθηκαν και πάλι ανήμποροι να σταματήσουν μια συμφωνία την οποία είχε προωθήσει κρυφά η γερμανίδα καγκελάριος. Μολονότι η ίδια δεν θα ομολογούσε ποτέ κάτι τέτοιο, εγώ είμαι σε θέση να το πω: εάν, για να προστατευτούν τα γερμανικά συμφέροντα, έπρεπε να θυσιαστούν οι Ουκρανοί, ουδέν πρόβλημα! Καθώς επίκεινται εκλογές, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε εάν η κυρία Τιμοσένκο θα μπορέσει να εκμεταλλευθεί τη συμφωνία της με τον κ. Πούτιν και να ολοκληρώσει την επάνοδο της χώρας της στη ρωσική τροχιά. Εάν τα καταφέρει, ένας ακόμη στόχος των Ρώσων θα έχει επιτευχθεί, ένα ακόμη όνειρο του Τσένι θα έχει διαλυθεί, ενώ, κατόπιν, θα θερμανθεί ίσως η ατμόσφαιρα στα κράτη της Βαλτικής, μερικά από τα οποία διέρχονται ήδη περίοδο αντικυβερνητικών ταραχών.

Συμπιέζοντας ταχέως
εξελισσόμενα γεγονότα στα στενά όρια ενός άρθρου εφημερίδας, δεν τα εξετάζουμε με τη δέουσα λεπτομέρεια. Διατρέχουμε επίσης τον κίνδυνο να παρουσιάσουμε τον κ. Πούτιν ως επικίνδυνα επιθετικό. Είναι όντως αποτελεσματικός και πολυμήχανος· παραμένει όμως συζητήσιμο εάν αυτός είναι εν προκειμένω ο επιθετικός ή εάν προσπαθεί, όχι μόνο να αποκαταστήσει τον αυτοσεβασμό των συμπατριωτών του, αλλά και να αντισταθμίσει την αθέτηση της υπόσχεσης που δόθηκε στους Ρώσους την εποχή της γερμανικής επανένωσης, ότι οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ δεν θα προχωρούσαν ανατολικότερα της Γερμανίας.

Θα αναφέραμε και την Ευρώπη ως υστερόγραφο, διότι, δυστυχώς, δεν είναι κάτι περισσότερο από αυτό.

Θα μπορούσε, ασφαλώς, να βγει από τις σκιές όπου την έχουν βυθίσει οι εσωτερικοί της διχασμοί και η γραφειοκρατία· τούτο όμως σημαίνει πως θα έπρεπε να αρχίσει να διαμορφώνει στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι δεσμοί αυτοί θα ικανοποιούσαν τον κ. Πούτιν όσο και εμάς τους ίδιους. Πότε αρχίζουμε, λοιπόν;

Ο κ. Β. Μαρκεζίνης φέρει τον τίτλο του σερ και είναι τακτικό μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, αντεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών Αθηνών, Γαλλίας, Ρώμης, Βελγίου, Ολλανδίας και νομικός σύμβουλος (επί τιμή) της βασίλισσας της Αγγλίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου